Steeds meer zorgorganisaties onderzoeken of ze gezichtsherkenning kunnen inzetten als extra hulpmiddel voor dwaaldetectie. Maar waar moet je eigenlijk op letten wanneer je deze innovatieve technologie inzet? Tijd voor een aantal lessen uit de praktijk.

Gezichtsherkenning is een onderwerp dat lééft binnen de zorg. Dat blijkt wel uit de vele enthousiaste en nieuwsgierige reacties op onze demo tijdens Zorg & ict 2025. De combinatie van het dwaaldetectiesysteem van Avics met de gezichtsherkenning van 20face maakte veel indruk. Wel merken we dat er nog veel vragen zijn. Hoe zit het bijvoorbeeld met de privacy, ethiek en acceptatie? Voordat we onze visie en aanpak delen, willen we eerst stilstaan bij de urgentie om te blijven investeren in nieuwe zorgtechnologie.

Waarom dwaaldetectie in de zorg

Nederland vergrijst in rap tempo. Daarmee neemt ook het aantal mensen met dementie toe. Volgens cijfers van Vektis, het business intelligence-centrum voor de zorg, woonden er in 2020 zo’n 249.000 mensen van 40 jaar en ouder met dementie in Nederland. De verwachting is dat dit aantal in 2050 stijgt naar maar liefst 461.000. Dit vraagt om toekomstbestendige oplossingen voor onder andere veiligheid en vrijheid in de zorg.

Een van de grootste uitdagingen is dwaalgedrag: bewoners met dementie die hun kamer of afdeling verlaten en verdwalen. In 2020 kreeg dit thema een extra impuls door het ingaan van de Wet Zorg & Dwang. De kern van de wet is dat er altijd vrijwillige zorg moet worden gegeven, tenzij het niet anders kan. Zorg voor ouderen en mensen met een beperking moet waar mogelijk op vrijwillige basis plaatsvinden. Een belangrijk onderdeel van de wet is het opendeurenbeleid: bewoners met dementie moeten vrij in hun verpleeghuis kunnen rondlopen en ook naar buiten kunnen wanneer zij dat willen.

Huidige technologieën zoals polsbandjes of GPS-trackers bieden deels uitkomst, maar kennen ook beperkingen. Zo kunnen bewoners ze makkelijk verliezen, of überhaupt weigeren ze te dragen. Gezichtsherkenning biedt een waardevolle aanvulling: het is discreet, niet afhankelijk van draagbare middelen, en kan tijdig signaleren wanneer iemand een veilige zone verlaat.

Zorgvuldig omgaan met gezichtsherkenning

Als zorgverlener wil je een nieuwe technologie als gezichtsherkenning zorgvuldig inzetten. Als aanbieder van privacy-proof gezichtsherkenning zouden we ook niet anders van onze klanten verwachten. Gelukkig blijken aanvankelijke zorgen over privacy en acceptatie al snel te verdwijnen wanneer je de technologie met een aantal waarborgen inzet. Hieronder volgen onze tips uit de praktijk:

1. Volg de privacywetgeving

Gezichtsherkenning valt onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en mag alleen worden toegepast met een wettelijke grondslag. In de zorg is dat doorgaans ‘uitdrukkelijke toestemming’. Bij bewoners met dementie betekent dit dat een wettelijk vertegenwoordiger of familielid de toestemming geeft. Voor de zorgmedewerkers wordt deze toestemming geregeld via de Ondernemingsraad. In onze whitepaper Gezichtsherkenning: zo zet je het privacy-proof in gaan we dieper in op de juridische kaders.

2. Start met een DPIA

Een Data Protection Impact Assessment (DPIA) helpt om vooraf de privacyrisico’s in kaart te brengen en passende maatregelen te nemen. In dit document wordt ook de gekozen grondslag voor verwerking vastgelegd. 20face ondersteunt zorginstellingen bij het opstellen van een DPIA en levert een eerste opzet aan, opgesteld in samenwerking met een voormalig Privacy Officer uit de zorg.

3. Betrek iedereen vanaf het begin

Een nieuwe technologie slaagt alleen als iedereen zich betrokken voelt. Daarom zorgen wij voor duidelijke communicatie, onder meer via een toegankelijke brochure en een gezamenlijke kick-off waarin we uitleggen wat gezichtsherkenning doet – en wat niet. We vergeten daarbij nooit dat het uiteindelijk gaat om een oudere met dementie, die we een prettiger, vrijer en veiliger leven gunnen.

4. Neem de tijd voor adoptie

De techniek alleen is niet voldoende. Goede implementatie draait ook om gedrag, verwachtingen en emoties. We raden zorginstellingen aan om bewust tijd in te plannen voor adoptie. Laat medewerkers oefenen met het systeem, bespreek zorgen, en neem eventuele misverstanden over gezichtsherkenning serieus.

Leren van de praktijk

Tijdens onze projecten in de zorg komen we unieke situaties tegen, die vragen om maatwerk. Een voorbeeld: veel bewoners met dementie lopen gebogen of maken weinig oogcontact met camera’s. Na uitgebreid onderzoek hebben we optimale cameraposities bepaald die ook in deze situaties effectief werken. Momenteel loopt er een pilot op het gebied van dwaaldetectie in samenwerking met Avics en Sensire. We onderzoeken daarin of gezichtsherkenning een bijdrage kan leveren aan een groter gevoel van vrijheid voor de bewoners van woonzorgcentrum De Martinushof in Twello. De eerste resultaten zijn al erg positief. Houd deze website en onze socials in de gaten voor updates!